ستون فقرات یکی از بخش های اصلی بدنه، وقتی مشکلی مثل دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی، شکستگی مهره، انحرافاتی مثل اسکولیوز و کیفوز یا حتی تومورهای نخاعی پیش بیاد، ممکنه فرد دچار دردهای مزمن، بی حسی یا محدودیت در حرکت بشه.روش های مختلفی برای درمان این مشکلات وجود داره؛ از جراحی های ظریف میکروسکوپی گرفته تا روش های غیرجراحی، ما در این مقاله،50 روش درمانی ستون فقرات | جراحی و غیرجراحی رو بررسی کردیم.
پادکست 50 روش درمانی ستون فقرات | جراحی و غیرجراحی
پادکست زیر توضیحات دکتر فاضل محمدی دستیار آقای دکتر کملاخ
الف) روش های غیرجراحی برای درمان ستون فقرات (۲۵ روش)
روش های غیرجراحی معمولاً اولین خط درمان برای مشکلات ستون فقرات هستن، مخصوصاً برای کسایی که علائمشون خفیف تا متوسطه یا شرایط عمل جراحی رو ندارن.
۱. درمان های دارویی (۷ روش)
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs): مثل ایبوپروفن برای کم کردن درد و التهاب.
- مسکن های ساده: مثل استامینوفن برای دردهای خفیف.
- شل کننده های عضلانی: مثل متوکاربامول برای کم کردن اسپاسم عضلات.
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی: مثل پردنیزولون برای التهاب شدید.
- تزریق کورتیکواستروئید: برای کاهش التهاب به صورت موضعی، معمولاً داخل فضای اپیدورال.
- داروهای نوروپاتیک: مثل گاباپنتین برای دردهای عصبی یا تیرکشنده.
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای: مثل آمی تریپتیلین که تو دوز پایین برای کنترل دردهای مزمن خیلی مفیده.
۲. فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی (۸ روش)
- تمرینات تقویتی عضلات مرکزی بدن: مخصوص تقویت عضلات کمر و شکم برای حمایت بهتر از ستون فقرات.
- تمرینات کششی: برای افزایش انعطاف پذیری مهره ها و کاهش خشکی.
- تمرینات اصلاحی پوسچر: کمک به بهبود فرم بدن و جلوگیری از بد ایستادن یا نشستن.
- مانوال تراپی (درمان دستی): شامل تکنیک های دستی مثل کایروپراکتیک و ماساژ تخصصی.
- آب درمانی: ورزش در آب باعث می شه فشار از روی ستون فقرات کم بشه و حرکات راحت تر انجام بشن.
- یوگا درمانی: کمک به کاهش درد و بهبود انعطاف، مخصوصاً تو شرایطی مثل اسکولیوز یا فتق دیسک.
- پیلاتس درمانی: تمریناتی برای تقویت عضلات مرکزی بدن و بهبود تعادل.
- تمرینات تعادلی: برای بالا بردن ثبات بدن و جلوگیری از آسیب یا زمین خوردن.
۳. تزریق های درمانی (۶ روش)
- تزریق اپیدورال استروئید: یکی از رایج ترین تزریقات برای کاهش التهاب و درد در فضای اطراف نخاع.
- تزریق فاست (Facet Joint Injection): برای تسکین درد مفاصل بین مهره ها، به خصوص در کمردرد مزمن.
- تزریق بلوک عصبی: باعث بی حس شدن موقتی اعصاب خاص می شه و دردهای موضعی رو کم می کنه.
- تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): از خون خود بیمار گرفته می شه و با تزریقش به ناحیه آسیب دیده، به ترمیم بافت کمک می کنه.
- تزریق اوزون: یه روش نسبتاً جدید برای کاهش التهاب، به خصوص در فتق دیسک.
- تزریق بوتاکس: برای کاهش اسپاسم های عضلانی شدید، به خصوص تو بیمارایی که عضلاتشون خیلی سفت می شه.
۴. روش های فیزیکی و مکمل (۴ روش)
- الکتروتراپی (TENS): یا تحریک الکتریکی اعصاب (TENS) استفاده از جریان های الکتریکی ضعیف برای کاهش درد.
- لیزر درمانی کم توان: باعث بهبود بافت ها و کاهش التهاب می شه، مخصوصاً تو دردهای مزمن.
- گرما و سرما درمانی: استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کم کردن درد و التهاب.
- طب سوزنی: یه روش سنتی با سوزن های ظریف برای تسکین درد و فعال کردن مسیرهای عصبی.
ب) روش های جراحی برای درمان ستون فقرات (۲۵ روش)
جراحی های ستون فقرات معمولاً وقتی توصیه می شن که روش های غیرجراحی جواب ندن یا علائم خیلی شدید باشه؛ مثلاً ضعف عضلانی، بی اختیاری یا درد غیرقابل تحمل. این جراحی ها شامل تکنیک های ظریف میکروسکوپی تا جراحی های باز و پیچیده هستن.
۱. جراحی های کم تهاجمی (۱۰ روش)
- جراحی میکروسکوپی: با یه برش کوچیک، قسمت بیرون زده دیسک برداشته می شه، مخصوصاً برای فتق دیسک کمر یا گردن.
- اندوسکوپی دیسک: برداشتن دیسک با استفاده از آندوسکوپ، بدون نیاز به برش های بزرگ.
- لامینکتومی: برداشتن قسمت لامینا از مهره برای باز کردن کانال نخاعی.
- فورامینوتومی: باز کردن یا گشاد کردن سوراخ های بین مهره ای که ریشه های عصبی از اونجا خارج می شن.
- کیفوپلاستی: تزریق سیمان به مهره شکسته با استفاده از بالون برای بازگردوندن ارتفاع مهره.
- ورتبروپلاستی: مثل کیفوپلاستی، ولی بدون استفاده از بالون.
- جراحی لیزری دیسک: تبخیر یا برداشت بخشی از دیسک با کمک لیزر.
- میکرولامینکتومی: نسخه کم تهاجمی تر لامینکتومی کلاسیک.
- دیسککتومی پرقطانه: برداشتن دیسک با ابزارهای مخصوص بدون برش باز.
- نوکلیوپلاستی: کاهش حجم داخلی دیسک با رادیوفرکانسی برای کاهش فشار روی عصب.
۲. جراحی های باز و پیچیده (۹ روش)
- فیوژن نخاعی: اتصال مهره ها با پیچ و پلاک، معمولاً تو موارد اسکولیوز، لیز خوردگی مهره یا بی ثباتی نخاع.
- لامینوپلاستی: بازسازی فضای کانال نخاعی، بیشتر تو مهره های گردنی انجام می شه.
- دیسککتومی باز: برداشتن کامل دیسک با برش بزرگتر، مخصوصاً تو موارد پیچیده یا تنگی شدید.
- کورپکتومی: برداشتن کامل یه مهره به همراه دیسک هاش، برای تومور، شکستگی یا عفونت.
- رزکسیون تومور: جراحی برای خارج کردن تومورهای نخاعی یا مهره ای.
- تثبیت دینامیک: استفاده از ابزارهایی که همزمان با حفظ ثبات، کمی انعطاف هم دارن.
- اسپوندیلودزیس: یه نوع جوش دادن مهره ها برای تثبیت.
- جراحی اصلاحی اسکولیوز: صاف کردن و تنظیم انحنای ستون فقرات.
- جراحی کیفوز: اصلاح قوز بیش از حد قسمت پشتی ستون فقرات.
۳. روش های جایگزینی و بازسازی (۳ روش)
- جایگزینی دیسک مصنوعی: دیسک آسیب دیده با یه دیسک مصنوعی جایگزین می شه تا حرکت طبیعی حفظ بشه.
- پیوند استخوان: برای کمک به جوش خوردن مهره ها تو جراحی های فیوژن استفاده می شه.
- بازسازی مهره ای: بازسازی ساختار مهره در مواردی مثل شکستگی، تومور یا بدشکلی شدید.
۴. روش های نوین و پیشرفته (۳ روش)
- جراحی رباتیک: جراحی با کمک ربات برای افزایش دقت، کاهش خطا و برش های کوچک تر.
- تحریک نخاعی (Spinal Cord Stimulation): کاشت دستگاهی در اطراف نخاع برای کنترل دردهای مزمن.
- جراحی نانوتکنولوژی: استفاده از مواد نانویی برای ترمیم بافت های آسیب دیده (فعلاً بیشتر در مراحل آزمایشیه).
مزایا و خطرات روش های “با جراحی” + “بدون جراحی”
- روش های غیرجراحی: ریسک پایین تری دارن، برای علائم خفیف تا متوسط مناسبن، ولی تو موارد شدید معمولاً کافی نیستن.
- روش های جراحی: برای مشکلات جدی مؤثرترن، اما با خطراتی مثل عفونت، خونریزی یا آسیب عصبی همراه هستن. البته انتخاب یه جراح متخصص، این خطرات رو تا حد زیادی کم می کنه.
سوالات متداول
چه زمانی جراحی ستون فقرات لازم می شه؟
وقتی درمان های غیرجراحی جواب نمی دن یا علائم شدیدی مثل بی اختیاری یا ضعف عضلانی دیده می شه.
دوره نقاهت بعد از جراحی چقدره؟
بسته به نوع عمل فرق داره؛ مثلاً برای جراحی های کم تهاجمی ممکنه فقط ۲ هفته باشه ولی برای جراحی های باز، چند ماه طول می کشه.
آیا میکرو دیسککتومی ایمنه؟
اگه توسط جراح با تجربه انجام بشه، احتمال عارضه خیلی پایینه و نتایج خوبی هم داره.
جمع بندی
برای درمان مشکلات ستون فقرات، روش های زیادی وجود داره؛ از روش های غیرجراحی گرفته تا جراحی هایی مثل میکرو دیسککتومی یا فیوژن نخاعی. انتخاب روش مناسب، بستگی به شدت علائم، نوع بیماری و نظر پزشک داره.
